Ramadan, czas duchowej odnowy, refleksji i lepszego zrozumienia cierpienia innych to dla muzułmanów jedno z najważniejszych wydarzeń roku. Poniższy artykuł wnikliwie omawia wszystko, co związane z tym wyjątkowym okresem.
Znaczenie i korzenie ramadanu
Ramadan to dziewiąty miesiąc kalendarza muzułmańskiego, który zgodnie z tradycją łączymy z najbogatszym miesiącem duchowym. Swoją nazwę wziął od arabskiego słowa „ramad”, które oznacza dosłownie „palący upał”. Symbolizuje to czas oczyszczenia duszy przez post i modlitwę. Jego korzenie sięgają czasów proroka Mahometa, gdy podczas jednego z ramadanów otrzymał on pierwsze objawienia z Koranu z rąk anioła Gabriela. Miesiąc ten, jest dla muzułmanów czasem introspekcji, modlitwy oraz duchowego oczyszczenia.
Wymogi postu
Post w ramadanie, zwany Sawm, jest jednym z pięciu filarów islamu. W praktyce oznacza to całkowite powstrzymywanie się od jedzenia, picia (nawet wody), palenia i stosunków seksualnych od świtu do zachodu słońca. Istotne jest, że sama dyscyplina nie ogranicza się tylko do ciała, ale także do umysłu – post jest także czasem powstrzymywania się od negatywnych emocji, takich jak złość, nienawiść czy zazdrość. Przestrzeganie postu rozpoczyna się suhurem – posiłkiem przed świtem, zakończonym pierwszą modlitwą dnia, zwaną Fajr. Przez cały dzień muzułmanie powstrzymują się od jedzenia i picia, by na zakończenie dnia uczestniczyć w iftarze – wieczerzy, która jest spożywana po zachodzie słońca. Przed posiłkiem wypowiadany jest specjalny blagosławieństwo. Podczas tego posiłku spożywa się głównie daktyle oraz wodę, zgodnie z tradycją Mahometa, choć oczywiście menu różni się w zależności od regionu czy tradycji kulinarnej danego miejsca.
Nie wszyscy muzułmanie potrzebują przestrzegać postu w ramadanie. W grupie tych, którzy są z niego wyłączeni znajdują się dzieci do momentu osiągnięcia dojrzałości, kobiety ciężarne, karmiące piersią czy menstruujące, starcy, osoby chore oraz podróżujące. Co ważne, jeśli osoba ma okresowo zwolnienie z powodu choroby czy podróży, powinna odrobić dni postu w późniejszym czasie, gdy tylko będzie to możliwe.
Tradycje i zwyczaje związane z ramadanem
Ramadan jest miesiącem, w którym dominują duchowość i religijność. To czas, gdy muzułmanie stają się bliżsi Bogu, poświęcając więcej czasu na modlitwę, czytanie Koranu, dobrych uczynków i duchowego oczyszczenia. Jest też okazją do czerpania radości i budowania więzi społecznych.
Wieczerza iftar
Iftar jest spożywany tuż po zachodzie słońca, zazwyczaj w rodzinnym gronie czy z przyjaciółmi. W niektórych krajach, takich jak Turcja czy Egipt, tradycją jest organizowanie publicznych iftarów, do których zaproszone są także osoby potrzebujące. Poza datylami i wodą, podczas iftaru spożywa się zupy, mięso, warzywa, a wszystko zależy od lokalnej kuchni i tradycji.
Modlitwy tarawih
Dopełnieniem duchowego charakteru ramadanu są modlitwy tarawih. Są one dodatkowymi modlitwami, recytowanymi wszystkie noce ramadanu, po modlitwie Isha, którą muzułmanie odmawiają po zakończonym posiłku iftar. Modlitwy tarawih mogą trwać nawet kilka godzin, podczas których recytowany jest cały Koran.
Znaczenie ramadanu w życiu społecznym
Ramadan ma ogromne znaczenie zarówno dla życia duchowego jak i społecznego muzułmanów. To czas większej solidarności, wzajemnej pomocy oraz dzielenia się z innymi. Jednym z fundamentów islamu jest dokonywanie dobrych uczynków. W ramadanie muzułmanie są szczególnie zaniepokojeni potrzebami biednych i cierpiących. W związku z tym często organizują zbiórki żywność i innych niezbędnych rzeczy, udzielają pomocy finansowej, a publiczne iftary są możliwością dla najuboższych na wspólne spożywanie posiłków.
Kultura i tradycje są nierozerwalnie związane z ramadanem. To czas licznych festiwali, koncertów czy innych wydarzeń kulturalnych, zwłaszcza w krajach muzułmańskich. Wiele z nich jest skierowane do całych rodzin i odbywa się po zakończonym posiłku iftar, kiedy całe społeczności wychodzą, aby celebrować ten wyjątkowy czas. Ramadan to także czas kiedy na ulicach miast widać tzw. musaharatis, czyli osoby, które budzą ludzi na suhur, dochodząc do nich z bębnami.
Zdrowotne aspekty postu
Oprócz aspeków duchowych i społecznych, post w ramadanie ma również wpływ na zdrowie. Jest to efekt zarówno fizycznego wstrzemięźliwości jak i duchowej koncentracji, która prowadzi do lepszego samopoczucia i zdrowia. Naukowcy zauważają, że post w ramadanie może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Jest to przede wszystkim efekt oczyszczenia organizmu z toksyn, ale także regulacji poziomu cukru we krwi, poprawy funkcji układu pokarmowego czy wspomagania redukcji masy ciała. Istotne jest jednak, żeby post przestrzegać w sposób odpowiedni, pamiętając o regularnych i zbilansowanych posiłkach suhur i iftar. Post w ramadanie może nieść ze sobą pewne ryzyko, zwłaszcza dla osób starszych, chorych oraz kobiet w ciąży. Najczęściej mówi się o zagrożeniu odwodnieniem, niskim poziomem cukru we krwi czy problemach ze zdolnością do skupienia. Dlatego osoby, które przestrzegają postu powinny być odpowiednio do niego przygotowane i zawsze pamiętać o tym, że zdrowie jest najważniejsze.
Ramadan a podróże
Podróżowanie w trakcie ramadanu może nastręczać pewnych trudności, zarówno w krajach muzułmańskich, jak i tych, w których islam nie jest główną religią. Przede wszystkim osoby, które przestrzegają postu, mogą mieć problem z dostosowaniem się do nowej strefy czasowej, co może wpłynąć na czas ich postu. Możliwe są także trudności z dostępem do jedzenia na suhur czy iftar, szczególnie w krajach, gdzie islam nie jest dominującą religią. Niemniej jednak, muzułmanie podróżujący w ramadanie są zwolnieni z obowiązku postu.
Zakończenie ramadanu – Święto Przerwania Postu
Zakończenie miesiąca ramadanu obchodzone jest jako święto Eid al-Fitr, znane również jako Święto Przerwania Postu. Jest to okazja do radosnych festiwalów, gromadzenia się w rodzinie i społeczności oraz dzielenia się jedzeniem i prezentami. Eid al-Fitr jest także czasem, kiedy muzułmanie dają alms dla biednych, znane jako Zakat al-Fitr, dalsze umacnianie aspektu współczucia i dzielenia się, które są tak centralne dla praktyki ramadanu.
